افزایش ظرفیت تولید برق پول میخواهد و دولت قصد دارد با کاهش چشمگیر یارانه برق این پول را به دست آورد.
دولت کشوری که نوزدهمين توليدكننده برق در جهان است از یکسو گرفتار سیر صعودی مصرف و از سوی دیگر درگیر میلیاردها تومان بدهی به تولیدکنندگان و پیمانکاران برق شده است.
محمد پارسا، رئیس سندیکای برق ایران هشدار داده که در صورتی که دولت بدهی خود را به تولیدکنندگان برق نپردازد کشور در بهار و تابستان شاهد افزایش قابل توجه خاموشیها خواهد بود.
به گفته محمد پارسا دولت حدود پنج هزار میلیارد تومان به تولیدکنندگان و پیمانکاران برق بدهکار است که "البته علاوه بر آن هزار میلیارد تومان هم باید جریمه تاخیر پرداخت بدهی بپردازد."
یک عضو دیگر سندیکا میگوید: "ما دولت را تهدید نمیکنیم، اگر طلبمان پرداخت نشود نمیتوانیم که به تعهداتمان عمل کنیم. هماکنون هم خیلی از صنایع برق در آستانه ورشکستگی هستند."
شرکت آونگان که بزرگترین تولیدکننده برجهای انتقال نیرو در ایران بوده به دلیل ناتوانی در پرداخت حقوق کارگرانش هم اکنون تعطیل شده است.
مجید نامجو وزیر نیرو البته اظهار امیدواری کرده که دولت از عهده مدیریت برق در تابستان امسال برمیآید. او در عین حال از آماده شده مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان برای پرداخت جزيي از بدهی دولت به صنعتگران برق خبر داده است.
خاموشیهای گسترده پیش از این یک بار در اوج گرمای تابستان سال ۲۰۰۸ در کشور اتفاق افتاد. دولت مجبور به سهمیه بندی برق به صورت منطقهای در شهرهای بزرگ کشور شد. خاموشیهای پیاپی برق نه تنها شهروندان را کلافه کرده بود که ضربه سنگینی به صنعت ایران زد.
محمد علي عباسي نايب رئيس کميسيون صنعت اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران اعلام کرد که صنعتگران در طول دوره خاموشیها لااقل ۲۳۰ میلیارد تومان زیان دیدهاند.
دولت احمدینژاد در آن زمان ادعا کرد که علت خاموشیها بروز خشکسالی در کشور و افت چشمگیر بازده نیروگاههای برق آبی بوده است. اما بسیاری از کارشناسان این ادعا را را تنها سرپوشی بر مدیریت بد دولت میدانستند چرا که تنها حدود ۱۰درصد انرژی کشور از طریق نیروگاههای برقآبی تامین میشود.
ايران بزرگترین تولید کننده برق خاورميانه است با اینحال ظرفیت تولید برق این کشور پاسخگوی میزان روزافزون مصرفش نیست.
هم اکنون حدود ۴۰هزار مگاوات برق سالانه میتواند وارد مدار میشود. این در حالی است که محمد بهزاد معاون وزیر نیرو امسال پیشبینی مصرفی معادل همین رقم را کرده است.
به گفته یک کارشناس، نیروگاههای فرسوده که سهم مهمی در تولید برق کشور دارند با راندمانی نزدیک به ۲۵ درصد کار میکنند. این تازه در حالی است که طبق برآورد مرکز پژوهشهای مجلس که ۲۳/۵درصد برق توليدي كشور در شبكه انتقال و توزيع تلف ميشود. بانک جهانی ایران را بزرگترین هدردهنده برق در کل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا معرفی کرده است.
تراز تولید و مصرف برق در ایران نیز در وضعیت مطمئنی قرار ندارد. به گفته پرویز فتاح وزیر سابق نیرو ميزان ذخيره برق در ایران در اوج مصرف تنها سه درصد است. چنین رقمی در وضعیت مطلوب باید حدود ۲۵ درصد باشد.
احداث نیروگاههای تازه، نوسازی نیروگاههای فرسوده قدیمی و اصلاح شبکههای توزیع همه به پول احتیاج دارد. تحریمهای اقتصادی موجب شده تا دولت نتواند از منابع مالی خارجی برای سرمایهگذاری استفاده کند. اما مساله مهمتر وضعیت قیمتگذاری برق توسط دولت و یارانهای است که بابت آن به مصرف کننده میپردازد که باعث شده تا هیچ سرمایهگذاری به آینده بازار برق در ايران اطمينان نداشته باشد.
برای سال جاری دولت پرداخت ۳۲۰۰ میلیارد تومان را به عنوان یارانه برق پیشبینی کرده است. مجلس شورای اسلامی قیمت واقعی برق در سال جاری را ۸۳۲ریال به ازای هر كيلو وات ساعت برق اعلام کرده این در حالی است که متوسط قیمت فروش هرکیلووات ساعت برق تنها ۱۶۵ریال است.
حدود ۴۵درصد از برق تولیدی ایران در بخشهای صنعتی و کشاورزی مصرف میشود و مابقی آن نصیب بخشهای خانگی، تجاری و اماکن عمومی میشود.
دولت احمدینژاد میخواهد یارانه برق را قطع کند و آن را به قیمت واقعی به مصرفکننده بفروشد اما هنوز مردد است که این کار را در سال جاری انجام دهد و تبعات اجتماعی غیرقابل پیش بینی آن را نیز بپذیرد.
با وضعیت کنونی بخش خصوصی ایران علاقهای به سرمایهگذاری برای افزایش ظرفیت تولید برق ندارد. دولت حتی وعده داده که برق بخش خصوصی را پیشخرید کند. اما بخش خصوصی بیشتر در تلاش برای حضور در بازارهای خارجی است. یکی از تولیدکنندگان تجیهزات برق در ایران میگوید: "توليد تجهيزات بخش توزيع و انتقال برق پنج برابر نياز داخلي است." وی اشاره می کند که بازار داخلی نمیتواند صنعتگران برق را راضی نگاه دارد.
صنعتگران برق ایران با وجود دست و پنجه نرم کردن با تحریمهای بینالمللی حدود دو میلیارد دلار قرارداد صادراتی دارند اما اما به گفته محمد پارسا "اگر وضعیت بدهی دولت به همین منوال ادامه یابد نمیتوانیم از پس تعهداتمان برآییم و بازارهای خارجی را نیز از دست میدهیم."
رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران هشدار میدهد که بيش از ۹۰۰ هزار نيروي كار كه به صورت مستقيم و غير مستقيم در اين صنعت مشغول به كارند، در معرض بيكاري قرار دارند.
به زبان انگلیسی