۱۳۹۲ مرداد ۹, چهارشنبه

چگونه انرژیِ شِیل امنیت آمریکا را تغییر می دهد

آنچه در زیر می‌خوانید تنها بخشی از مقاله راجر هوارد* در نشریه انگلیسی زبان نشنال اینترست است که به فارسی ترجمه کرده‌ام. امیدوارم برای کسانی که علاقمند به حوزه اقتصاد سیاسی و به ویژه انرژی و تحولات آن در عرصه بین‌الملل هستند جذاب باشد و به سراغ متن اصلی رفته و مابقی را بخوانند. 


انقلاب شِیل با سرعت و نابهنگامی‌اش که تقریبا همه از جمله سرمایه‌گذارها، صاحبان مشاغل، اقتصاددانان و سیاستمداران را شگفت زده کرده، آمریکا و جهان را تکان داده است. به زودی مفهوم این توسعه سریع و داراماتیک به آگاهی ملی سرایت می‌کند و خوشبینی مبنی بر اینکه ایالات متحده می تواند بر موج رفاه سوار شود، شایع می شود. فناوری های نو برای استخراج نفت و گازی غیرمعمول از گِل شیل که آمریکا از آن سرشار است، در واقع چشم اندازی از رونق اقتصادی را ارایه می کند.

۱۳۹۲ مرداد ۷, دوشنبه

بس


همین ساحلِ ساكت

همين سقفِ سوراخِ آسمان

همين زورقِ كوچك كه نه
                                دست‌هايم
 مرا بس


۱۳۹۲ تیر ۱۳, پنجشنبه

کودتا در قاهره؛ شادی و انکار در دور دست


قاهره در سوم ژوئیه ۲۰۱۳ میلادی شاهد چه رخدادی بود؟. دولت محمد مُرسی که ژوئن یک‌سال پیش از این با رای اکثریت رای دهندگان مصر به عنوان نخستین رئیس جمهوری پس از انقلاب روی کار آماده بود چگونه سرنگون شد؟. آیا سخن گفتن از کودتا در برابر دولتی که به جنبش اسلامگرای اخوان المسلمین تکیه داده بود به معنی حمایت صریح یا ضمنی از دخالت دین در دولت است؟. آیا با عوض شدن بازیگران صحنه سیاست، دخالت نظامیان در رابطه بین دولت و ملت توجیه پذیر است؟. 

۱۳۹۲ تیر ۹, یکشنبه

بازگشت به تهران برای یک سلام

در باز بود انگار. خاطرم نیست کسی در را به رویم گشوده باشد. وارد حیاط شدم. از کنار گلدان‌های چیده کنار باغچه گذشتم. هوا گرگ‌ و‌ میش بود. به ورودی ساختمان رسیدم. بازهم کسی را ندیدم. از پشت شیشه‌ها و از راه پله‌ای که به طبقه فوقانی راه داشت صدای پچ‌پچ و گفتگو می‌شنیدم.

گوشه‌ای روی یک صندلی نشستم. منتظر ورود میرحسین بودم؛ شاید هم خانم‌ رهنورد. هیچ خبری نبود. کسی به سراغ این میهمان ناخوانده‌ نمی‌آمد حتی برادران که می‌دانستم در این خانه مستقرند. سرم داغ شده بود؛ بس که افکار از هم سبقت می‌گرفتند. چرا در باز بود؟. یعنی کسی متوجه ورودم نشده است؟. چرا کسی نمی‌آید؟. می‌دانم. می‌دانم که دارند مرا نگاه می‌کنند. حواسشان هست.

۱۳۹۲ تیر ۸, شنبه

گفتگو با زمانه: تن به نابودی نسپاریم

رادیو زمانه به مناسبت یازدهمین دوره برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، ویژهبرنامه‌هایی را تهیه کرده است که به مثابه فلاش‌بکی است به چهار سال پیش و نگاهی به کودتای ۱۳۸۸. در دومین بخش از این سه‌گانه، فرصتی شد تا در خصوص آنچه روی داد و شاهدش بوده و هستم نظرم را بیان کنم. این برنامه را بشنوید و اگر تمایل داشتید از دقیقه ۲۲ را به نقد بنشینید.

۱۳۹۲ تیر ۴, سه‌شنبه

یک دقیقه سکوت برای زنده‌ها

تولیدات پسینی- ۲

شادی صدر، حقوقدان ایرانی مقیم اروپا عصبانی است. با خواندن مقاله‌اش در وب سایت بی بی سی این را متوجه می‌شوم. از همان تیتر که تحکم آمیز است این عصبانیت پیداست. مطلبش به بهانه نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری، دفاعیه‌ای از رادیکالیسم در ایران امروز است. در مطلبش چهار نکته نظرم را جلب کرد.

الف: در نوشتار «یک دقیقه سکوت؛ رادیکال ها دارند حرف می‌زنند.» عده‌ای که رای نداده‌اند با تحریمی‌هایی با انگیزه‌های متفاوت یکی گرفته می‌شود. در اینکه به قول وی «رای ندهندگان» انگیزه‌هایی متفاوت داشته‌اند شکی نیست اما تحریمی بودن همگی این جمع محل پرسش است.

همیشه و در همه جای دنیا می‌توان عده‌ای را دید که در بهترین شرایط هم رای نمی‌دهند.
این گروه که اتفاقا گاه از شرایط سیاسی و اجتماعی هم نالان هستند و خود را ناآگاه از سیاست نمی‌دانند، به یک اصل کاذب باور دارند و آن هم اینکه «با رای دادن ما چیزی عوض نمی‌شود».

۱۳۹۲ تیر ۳, دوشنبه

شاید هیچکس نمی توانست پیش بینی کند

تولید پسینی- ۱

پس از اعلام نتیجه انتخابات یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران، به طور طبیعی تولیدات فکری بسیاری را شاهد بوده ایم. این تولیدات که آن را با معیار قراردادن انتخابات و با توجه به موضوع آن، پسینی می نامم، نمی تواند بی ربط با تولیدات پیشینی باشد چنانکه تاریخی که می آفرینیم حلقه هایی جدا افتاده از هم نیست. من سعی کرده ام بهترین مقاله ها، یادداشت ها و گفتگوها را از نظر دور ندارم. در این تریبون به چند مورد از این تولیدات اشاره می کنم. 

حسین قاضیان یادداشت خود را چنین آغاز می کند: «يک ماه پيش در مطلبی اشاره کرده بودم که ايران در جريان آبستن کودکانی نامنتظر خواهد شد. آن روزها، نه من، و شايد نه هيچ کس ديگری، نمی توانست پيش بينی کند که حسن روحانی رئيس جمهور بعدی ايران خواهد بود.»

۱۳۹۲ خرداد ۳۱, جمعه

عبور از شعار و ضرورت تعقل در نگاه سیاسی


گاه به این فکر فرو می روم که اگر این شعاردهندگان و انشانویسانی که جز بی منطق حرف زدن، انگ زنی، نفرت پراکنی و دشمنی با در و دیوار به نام مبارزه با جمهوری اسلامی تولید دیگری ندارند، لااقل روزی ۱۰ دقیقه وقت می گذاشتند تا نکته تازه ای یاد بگیرند، نه تنها خود را مضحکه درون و برون مرز نمی کردند بلکه فردا روزی هم که به زادگاهشان باز می گشتند حس کسی را نداشتند که چنان اصحاب کهف از خواب دیرین برخواسته اند. آموختن و نو شدن اما کار زیردستان است و نه رهبران مادرزاد.

۱۳۹۲ خرداد ۳۰, پنجشنبه

ساده ترین اظهارنظر سیاسی ممکن

پیش بینی های بسیاری نقش بر آب شد. جمعه ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ در تاریخ معاصر ایران سندی شد بر آن که اولا مواجهه حاکمیت جمهوری اسلامی با جنبش های خودجوش اجتماعی غیرقابل پیش بینی است و از این رو کمتر می توان با قطعیت درباره اش سخن گفت.
ثانیا با موثر افتادن حمایت چهره های اصلی حامی جنبش اصلاح طلبی از حسن روحانی و در نهایت کسب ۵۰/۷ درصد آرا آنهم تنها چهار سال پس از گذشت از کودتا، نشان داد که همچنان امید به حرکت تدریجی به سوی تحقق دموکراسی در ایران زنده است. 

۱۳۹۲ خرداد ۲۱, سه‌شنبه

بازی ۵ به ۱ و معمای پیچیده خرداد

سرانجام خاتمی اعلام کرد که حامیِ حسن روحانی است. پیش از این هم روحانی از سوی هاشمی و خاتمی تمجید شده بود و باوجود رای خانواده روح الله خمینی و جمعی از اصلاح‌طلبان به ویژه مشارکتی‌ها به محمدرضا عارف، روشن بود که نگاه پراگماتیست‌ها به روحانی است. چه برای نمونه همراهی «کارگزاران» با «اعتدال و توسعه» بدیهی است.

تا اینجا که تنها سه روز به برگزاری انتخابات باقی است، با انصراف حداد عادل و محمدرضا عارف از جمع نامزدها، پنج اصولگرا و یک نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان در صحنه دیده می شوند. از میان اصولگرایان سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف نقش برجسته‌تری در جلب توجه ها داشته و دارند. گمان نمی‌رود علی اکبر ولایتی و محسن رضایی قادر باشند گوی رقابت را از جلیلی که مورد حمایت طیف وسیعی از حامیان سابق احمدی‌نژاد است بربایند یا زورشان به آن بخش از بدنه سپاه و نیروی انتظامی و نظامیان گِرد قالیباف بچربد.

محمد غرضی هم در این میان ظاهرا نقش گرم‌کننده بازار را دارد که نادانسته هر سخنش حاشیه‌ساز می‌شود. روحانی اما که نامزد تزییتی شورای نگهبان برای اثبات رقابتی بودن گزینش ریاست جمهوری یازدهم بود، توانست بی‌آنکه اصلاح‌طلب باشد رای سرانِ اصلاح‌طلبانِ رانده شده از صندوق‌ها را به سود خود جلب کند. 

۱۳۹۲ خرداد ۹, پنجشنبه

اصلاح طلبان و بازی با ورق های خوانده شده

وزن اکبر هاشمی آنقدر بود که کنار نهادنش از بازی، نه فقط رد صلاحیت اسفندیار رحیم مشایی را به حاشیه راند بلکه شورای نگهبان با چنین تصمیمی اساس معادله انتخابات را صورتی دیگر بخشید.

رد صلاحیت اکبر هاشمی بی‌تردید به سود اقتدارگرایان تمام شد تا اولا مهمترین مدعی باقی مانده از نزدیک بودن به آیت الله خمینی تحقیر شود و اینچنین زندگی سیاسی اش را پایان یافته اعلام کنند و ثانیا مسیر احیای گفتمان اصلاح طلبی در ایران به سنگلاخی بدل شود که از هزار دره وحشت می گذرد.

۱۳۹۲ خرداد ۱, چهارشنبه

حضور نامزدهای تزیینی برای تحول خواهان زیان بار است


جمهوری اسلامی ایران، حکومتی است که ناممکن هایش را ممکن ساخته است. تازه ترین اش این است که رییس مجمع تشخیص مصلحت این ن‍ظام، صلاحیت ریاست جمهوری ندارد. احمد جنتی ۸۷ ساله و محمد یزدی ۸۲ ساله کهولت سن اکبر هاشمی بهرمانی را ناتوانی حضور در منسبی حکومتی می دانند.

هاشمی ۷۹ ساله که توانست بی کمترین تلاشی آرای اصلاح طلبان و نیروهای تحول خواه را همراه خود کند، فرصت آن را نیافت تا روزنه ساز فردایی شود که در آن با خیزش دوباره روشنفکران رانده شده از بطن حوادث و به یاری جنبش های رنجور اجتماعی، جسد جامعه مدنی به نیمچه دم مسیحایی جانی تازه گیرد. 

۱۳۹۲ اردیبهشت ۲۴, سه‌شنبه

فرصتی برای پیگیری مطالبات

وقتی که پس از خطبه های نماز جمعه ۲۶ تیر ۸۸ نام اکبر هاشمی رفسنجانی از فهرست خطیبان نماز جمعه تهران حذف شد، گویی که شعارهای انصار حزب الله و بسیج علیه وی به ثمرنشسته باشد که خواستِ مرگ او را فریاد می‌زدند. هاشمی پیش تر یکی از ستون های اصلی حاکمیت جمهوری اسلامی به شمار می‌رفت ولی چنان آهسته آهسته بند بندش را سست کردند که مبادا ویرانی اش به خیمه نظام ولایی آسیبی برساند. 

از افشاگری های بی سابقه علیه این نماد ثروت اندوزی جمهوری اسلامی که کم هزینه نبود تا اعلام نامش به عنوان آخرین منتخب مجلس ششم که به واقع شکست بود و سبب کنار کشیدنش شد ضربه ها آغاز و در سال ۱۳۸۴ با شکست در برابر محمود احمدی نژاد به اوج رسید.

شبه کارناوال های «هاشمی ۲۰۰۵» نتوانست حمایت بدنه کنشگر جامعه و آرای اکثریت را به دست آورد و دو قطبیِ «مدافع مستضعفان - رهبر برج سازان» آرای اقشار کم درآمد و نالانِ از هشت سال بحث های روشنفکریِ طبقه متوسط را به صندوق احمدی نژاد ریخت.

۱۳۹۲ اردیبهشت ۲۳, دوشنبه

نامه تاریخی؛ مدارا کافی است

عجب که این قافله عمر خیلی تندتر از آنچه تصورش را می کردم این روزها می گذرد. داشتم مطلبی می نوشتم درباره آمدن هاشمی رفسنجانی به عرصه انتخابات که این فایل صوتی را یافتم. مصاحبه ام است از درون ایران با خبرنگار بخش فارسی رادیو دویچه وله. به دلیل مسایل امنیتی خواستم که نامم مطرح نشود و به دلیل شنودهای تلفنی هم از من به عنوان یکی از امضاکنندگان یاد شود که البته نادرست هم نبود. متن گزارش را اینجا بخوانید. برایم جالب بود که دویچه وله قدر آرشیو را برخلاف بسیاری از رسانه های دیگر خوب می داند. 

۱۳۹۲ اردیبهشت ۱۸, چهارشنبه

اژدر


فرياد نمی زنم
                 كه كوه ها فرو می ريزند
آه نمی كشم
               كه جنگل ها می سوزند
هيچ نمی گويم
                 كه ابرها از گريستن باز نمی ايستند
خسته ام
من اژدری خسته ام
به دورانی بايدم زيست كه ستم رسم نبود
                                 انسان مسخ نبود
                                 مرگ حسرت نبود
اشتباه بوده ام
اين زمانه ام نيست
كوه ها
جنگل ها
ابرها
      بی تقصيرند
مرا هر روز اعدام كنيد
من اژدری خسته ام